Manjacaze

Voor degene die me gemist hebben het was een enorm drukke week maar uiteindelijk met veel voldoening afgerond. Zondagmiddag ben ik aangekomen in mijn hotel en Carlos, mijn reisgezelschap en specialist, komt even later aan wandelen. Hij zit in een hotel iets verderop. Na een hartelijke begroeting gaan we naar zijn hotel. Al snel komen we aan de praat over de komende missie en wat ons te wachten staat deze weken. We eten samen in een restaurant en we doen een wandeling door de stad. Het is donker maar voel me helemaal op mijn gemak. De sfeer is relaxed en het is broeierig buiten. De volgende dag begint vroeg, want we hebben om half 8 afgesproken met Joep, mijn contactpersoon binnen AIAS, om de missie door te spreken. Het geheel duurt nog geen 20 minuten, want alles is duidelijk en we willen graag op pad. De auto die we meekrijgen is weer een 4x4 met gesloten laadbak, prima om mee op missie te gaan. Helaas deze keer geen chauffeur, want Carlos heeft zijn rijbewijs. Joep verteld me nog even dat Carlos nog niet eerder in een dergelijke auto had gereden. Dat had hij beter niet kunnen doen. Ik zit links en Carlos neemt recht naast mij zitting achter het stuur. Het begin gaat wat moeizaam maar al snel leert hij de wagen door de stad te loodsen. We halen de bagage uit het hotel, nog wat peut en we zijn onderweg. Gelukkig kiest hij voor de oostzijde om de stad te verlaten. Hier heb je zicht op de zee en hoeven we niet door die eindeloze sloppenwijken van Maputo. Vlak voor we de stad uit zijn vraag ik om de wagen te stoppen voor een kadak moment. Ik wil een foto maken van het eiland waar onze Willem ooit een huisje had willen bouwen. Ik moet de straat over omdat ze hier gewend zijn om links te rijden. Het zijn 4 rijbanen welke van elkaar gescheiden worden door een groenstrook. Aan de overkant begint het strand en maak ik een paar foto’s. In mijn ooghoek zie ik een man van de overzijde van de straat richting onze auto lopen. Op de terugweg, voorbij de groenstrook, begint hij tegen me te praten, overduidelijk wil hij geld. Ik ben er zo door in beslag genomen dat ik vergeet om naar links te kijken. Ineens een hoop getoeter en draai mijn hoofd naar links. Voor mij op circa 5 meter afstand staan 2 auto’s naast elkaar te wachten totdat ik de rijbaan verlaat. Shit, ze rijden hier links en ik realiseer me dat dit heel slecht had kunnen aflopen. In de auto is Carlos druk bezig met telefoneren. We zijn namelijk beide vergeten de sleutel van het hotel in te leveren. Hij heeft ze afgegeven bij het tankstation en probeert nu iemand te regelen om ze daar vandaan te halen. Ondertussen staat de man die mij opwachtte bij het oversteken, druk te gebaren en te schelden buiten de auto. Ik probeer er geen aandacht voor te hebben, maar wat moet de nood hoog zijn. Buiten de stad zijn het tweebaanswegen. Er rijdt hier van alles rond en er zijn veel voetgangers langs de weg. Als openbaar vervoer wordt hier gebruik gemaakt van kleine busjes, alla kleine bouwvakkersbusje. In mijn jeugd had de eierverkoper van Wagenborgen een dergelijk busje. Hoog op de veren en dubbelgevouwen achter het stuur. Toen al vond ik het een bijzonder model, maar heb geen idee van merk of type. Deze busjes pikken de mensen op die langs de kant van de weg staan. Ik zie regelmatig een rijden waarin meer dan 10 tot 12 mensen opeen gepakt zitten. Sommige busjes hebben een aanhangwagen waar de goederen tot meer dan 3 meter is opgestapeld. Sjorbandje erop en gaan. Meestal gaat het om licht huisraad als matrassen en dergelijke. Voor wie minder bedeeld is of minder wil uitgeven voor de reis is er de love-me bus. Deze heet niet echt zo maar heeft zijn bijnaam te danken omdat je elkaar goed moet vasthouden. Het zijn pick-up trucks met een open laadbak waarvan sommige de luxe hebben van een reling aan de zijkant. De mensen staan in de open bak, soms met 20 tot 25 personen opeen gepakt. Iedereen houd zich goed vast aan elkaar, want het gaat toch met een snelheid van zo’n 80 km over deze hobbelige snelweg. Op deze wegen mag hier buiten de dorpen 120 km/u worden gereden. In Nederland zou er buiten de mensen die er lopen, een maximum van 80 km/h zijn op dergelijke wegen en aangezien het asfalt te wensen overlaat zouden er veel borden zijn met max. 30. Toch stuurt Carlos deze wagen vaak met hoge snelheid over de weg. Ik zie iemand naast me die nog weinig rijervaring heeft en veel te veel testosteron. Hij is snel afgeleid waarbij de wagen soms gevaarlijk dicht naast de baan terecht komt. Mensen zoeven langs mijn linker spiegel en bochten worden haakt genomen. Busjes die stoppen om mensen op te pikken worden met een grote zwaai en hoge snelheid omzeild, waarbij de achterkant van de auto wil uitbreken en ook doet. Met grote angst zit ik naast iemand die vindt dat hij de beste chauffeur ter wereld is. Menig maal grijp ik in het luchtledige naar een stuur die er niet is of trap ik hard op de rem waar ik deze normaal verwacht. Het maakt hem onzeker en de situatie erger. Af en toe sluit ik mijn ogen om de realiteit buiten te sluiten in de weet dat er nog vele kilometers afgelegd moeten worden. Tegen 3 uur komen we aan in Manjacaze en Carlos stuurt de auto over een mud zandpad richting de zuivering. Vlak voor de zuivering komt hij vast te zitten en de mannen van locatie komen aangelopen om te helpen en uiteindelijk het stuur over te nemen. De inrichting van de 4-weel drive is gelijk aan mijn eigen wagen en geef aan dat hij een spoedcursus rijden in mul zand nodig heeft. Momenteel, nu een weekje en vele kilometers mul zand later, gaat het als vanzelf. Eenmaal binnen worden we hartelijk ontvangen met koffie en creamcrackers. Uit beleefdheid eet ik 2 crackers met boter. De koffie laat ik na 3 slokken staan. Er zit hier standaard suiker in de koffie en dat vind ik niet te pruimen. We besluiten met 5 man naar de inlaat van de zuivering te gaan en deze ligt 5 kilometer verderop. Over een zandpad gaan we weer met veel te hoge snelheid richting inlaat. De wagen drift over het pad en we scheren soms rakelings langs mensen die hier lopen. Al toeterend baant hij zich een weg. Gelaten laat ik dit over me heen komen en laten we in godsnaam niemand raken of over de motorkap heen trekken. Het gebied is zoals gewoonlijk fantastisch. Het is een waterrijk gebied met heel veel riet. Her en der wat huisjes solitair of in groepjes van 5 tot 8 huisjes. De inlaat is, zonder in detail te treden, bijzonder en ze hebben het goed voor elkaar. Je merk dat ze trots zijn op hun installatie. Alles wordt keurig bijgehouden en men kent de installatie goed. Terug op de zuiveringslocatie wordt mij verteld wat ze doen en hoe ze het doen. Er zijn wat problemen maar ze pakken dit serieus op. Het is te laat om wat testen uit te voeren en we besluiten naar een hotel te gaan in het centrum. De kamers zijn ruim en schoon en het eten is goed. Volgens mij ben ik die dag om 10 uur in slaap gevallen. Dinsdagochtend melden we ons rond 8 uur bij de zuivering om de testen uit te voeren en te beoordelen of hun plannen van uitbreiding mogelijk zijn. We hebben 1 dag om dit te beoordelen. Ze willen het komend jaar 2.000 nieuwe huisaansluitingen realiseren voor 10.000 personen. Dit is ongeveer een verdubbeling van de huidige capaciteit. Ze hebben een plan gemaakt, ofwel een schets van 4 leidingwerken aangesloten op een leidingnetwerk met de capaciteit van een tuinslang. Dit is absoluut niet realistisch en het plan ligt binnen 5 minuten in de prullenbak. Ik realiseer me dat alles opnieuw moet. De capaciteit van de zuivering moet worden bepaald, zonder al te veel beschikbare info en veel aannames. We komen hier uit en komen tot de conclusie dat de capaciteit onder alle omstandigheden voldoende is. De moeilijkheid is nieuwe leidingen te vinden die voldoende groot zijn en die de capaciteit hebben om alle mensen te voorzien van water. Om een goed beeld te krijgen van drukverliezen wordt alle informatie in een model gezet en krijg ik inzicht welke diameter leiding nodig is voor de aanvoer van water in de verschillende gebieden. Daarna kan gezocht worden naar een dergelijke leiding in het bestaande netwerk, rekening houdend met het huidige verbruik. Er is een wazige tekening met alle leidingen. De mensen die de tekening kunnen lezen weten niet hoe het in het veld zit en de mensen uit het veld kunnen de tekening niet lezen. Dit betekent dat we men 5 man in de auto alles opnieuw in kaart moeten brengen. We zijn tot 7 uur ’s avonds in de weer om een aantal belangrijke punten zichtbaar te krijgen en tracés uit te werken. Het is al meer dan een uur donker als we besluiten te stoppen voor de dag. Het geeft een voldaan gevoel en de mensen rondom mij zijn hartelijk. We staan midden in de stad en mensen zijn bezig met hun avondritueel. Er is veel reuring en overal worden vuurtjes opgestookt voor het avondeten. Op de terugweg rijden we over een druk bezochte markt. De volgende dag verzamelen we nog de hoogst noodzakelijk informatie omdat we nog een autorit voor de boeg hebben van 5 uur. Binnen 3 uur verzamelen we de rest van de locaties in het veld via een GPS-tracer om deze op een later tijdstip te verwerken tot een rapport. Uiteindelijk  zal meer dan 20 km nieuw leiding worden aangelegd. Samen hebben we tracés  gezocht en op papier en computer gezet. In de opvolgende dagen berekenen we hoeveel leidingen we nodig hebben van welke diameter, welke overige materialen nodig zijn als t-splitsingen, afsluiters en koppelstukken. In Excel voeren we alle benodigdheden in om uiteindelijk een boodschappenlijstje over te houden. Deze zal uiteindelijk voor komende maandag als rapport naar AIAS worden gestuurd die er een investeringsaanvraag van zal maken. En dan te bedenken dat dit helemaal niet mijn dagelijks werk is. Het geld voor de aanpassingen ligt al klaar en zal hoofdzakelijk komen van VEI, de overkoepelende organisatie van de drinkwaterbedrijven voor internationale betrekkingen, waar ik door ben uitgezonden. Zij krijgen ook geld van ontwikkelingssamenwerking om dergelijke projecten te financieren. Het leidingwerk moet eind van het jaar in de grond liggen. Dit is een hele klus. Let wel, het is handwerk, met een schep dus, en alles op minimaal 80 cm diepte. Nadat we afscheid hebben genomen van de mensen in Manjacaze vervolgen we onze weg naar Inhambane. Vanuit Manjacaze rijden we via een zandweg naar de hoofdweg. Carlos wilde aanvankelijk via de verharde wegen rijden maar dat is 60 kilometer om. Ik ben er blij om omdat hij dat niet als een malloot kan rijden, waarbij ik doodsangsten moet uitstaan. Het is in totaal 35 kilometer zandweg en zoals ik had gehoopt is het landschap fantastisch. De zandweg zelf heeft een rood bruine kleur die zo kenmerkend is voor Afrika en is aangelegd, uitgehakt en opgehoogd. De omgeving is groen en op sommige momenten desolaat. Soms passeren we groepjes woningen, lemen (of gemetselde) hutjes met rieten puntdak. Veelal bewoond door boeren die geheel zelfvoorzienend zijn. Eenmaal aangekomen op de verharde weg gaat de snelheid weer fors omhoog en is het zweten. We komen door Quissico waar ik vorig jaar een missie heb uitgevoerd en vervolgens onze weg naar Inhambane. Inhambane is een klein havenplaatsje aan een baai op 500 kilometer van Maputo. De Portugezen zijn hier ooit aan land gekomen maar zijn vervolgens weer vertrokken in noordelijke richting omdat de baai te ondiep is om te verdedigen. Er is een reservering voor een hotel. We zijn hier namelijk alleen maar voor de overnachting omdat in Jangamo, de plaats waar we een follow-up doen, geen goede overnachting kent. We komen aan op woensdagmiddag vijf uur en het begint al schemerig te worden. Over een uur is het donker.